Bronnen en Krachtplaatsen in NL & Be
De Abdij van Egmond
619 Geschreven in April 2023
De oude Abdij lag achter de Kloosterweg bij nr.2 in Egmond Binnen
(Zie OpenStreetMap.org).
De oude Abdijkerk van de Adbij van Egmond lag achter het Protestantse kerkje aan de Kloosterweg 2 in Egmond binnen.
Het eerste klooster op deze lokatie was een van hout gebouwd nonnenklooster dat tussen 928 en 939 gebouwd zou kunnen zijn.
De relieken van Adelbertus werden van de
Adelbertusakker overgebracht naar dit nonnenklooster, dat aan Adelbertus gewijd was.
Ergens tussen het jaar 950 en 975 werd de houten kloosterkapel vervangen door een stenen kerk op dezelfde lokatie en moesten de nonnen plaats maken voor monniken,
die weerbaarder zouden zijn op deze kwetsbare, afgelegen lokatie. Deze eerste stenen kerk zou rond het jaar 975 gewijd zijn.
Het nonnenklooster was gesticht door graaf Dirk I en de stenen abdijkerk werd gesticht door zijn zoon en opvolger; graaf Dirk II.
Deze stenen abdijkerk werd in het begin van de twaalfde eeuw vervangen door een grotere kerk gebouwd in de Romaanse stijl.
De kerk en het klooster lagen behoorlijk afgelegen; 'in een uithoek van de wereld' volgens de bisschop van Utrecht die de
nieuwe kerk op 7 oktober 1143 wijde. Deze Abdij van Egmond was de eerste abdij in Nederland.
Rond 1129 werd er door de Graaf Dirk VI een rentmeester aangesteld die het bestuur van deze regio namens de Graaf op zich nam.
Dit was Berwout II, die een hoeve betrok op de lokatie van wat later het Slot van Egmond aan den Hoef zou worden.
De graaf was de stichter en eigenaar van de abdij, wat regelmatig tot conflicten leidde met de abt.
De toenmalige graaf probeerde in 1174 een einde te maken aan deze conflicten door het besluit dat de vertegenwoordiger van de graaf (de sub-advocaat)
in overleg met de abt benoemd moest worden. De abt trok dit echter geheel naar zichzelf toe en gaf in 1214 de functie
erfelijk in leen aan Willem van Egmond.
(Gebruikte bronnen: Burger Blz.21-25,
Cordfunke 1984 Blz.12-13, 23-25, 78, 88, 108-111,
Cordfunke 2006 Blz.114-118,
Cordfunke 2010 Blz.51-54, 57-60, 63-67,
Fijen Blz.8-13,
Hof Blz.22-24. 28-29, 37-40,
Hof/Visser Blz.8-13,
Numan Blz.127-128,
Zeiler Blz.14-19,
Historiek.net &
Historiek.net,
HistorischEgmond.nl,
ONH.nl
en Wikipedia).
Archeologisch onderzoek heeft uitgewezen dat er op en rond de lokatie van de oude Abdij van Egmond al in de Romeinse tijd
mensen woonden, men vond sporen van woningen en inheems-Romeins evenals geïmporteerd aardewerk daterende van de 2de/3de eeuw.
Bij de lokatie van het houten nonnenklooster stond voorheen een bootvormige houten constuctie, mogelijk een woonstalhuis uit de negende eeuw.
Het nonnenklooster werdt gesticht toen de plaats nog Hallem heette, dat met de stichting van het nonnenklooster en het overbrengen van de stoffelijke
resten van Adelbertus vanaf de naburige Adelbertusakker veranderd werd in Egmond.
De Adelbertusakker heette oorspronkelijk Hecmunda (Egmunda, Egmond) en deze naam ging over naar Hallem,
mogelijk om de herinnering aan de oude naam en functie te verdringen.
(zie Cordfunke 1984 Blz.105-109, 138-145
en Cordfunke 2010 Blz.27-40, 57-58,
Etymologiebank.nl - Egmond-Binnen,
Etymologiebank.nl - Hallem).
Hoewel dit niet uit de archeologische vondsten te concluderen valt zou het mogelijk kunnen zijn dat men de adbijkerk op een oude heidense cultusplaats gebouwd had om deze
zodoende te kerstenen. Dit gebeurde regelmatig in die tijden, zo bleef de religieuze functie van de lokatie behouden
en moest de bevolking wel langzaam aan overgaan naar het nieuwe geloof.
Uit bewaard gebleven documenten blijkt wel dat men regelmatig onderhoud pleegde aan de abdij en haar landerijen, zo werden
in 1382 de kerktorens gerestaureerd. Dit werd minder toen vanaf de tweede helft van de vijftiende eeuw uitsluitend nog
adellijke jongemannen toegelaten werden. De abdij groeide in de zestiende eeuw in welvaart en aanzien doch verloor langzaam
haar godsdienstige betekenis. Rond 1566 blijkt de Abdij echter diep in de schulden te zitten.
In 1567 werd de abdij geplunderd door legereenheden van Sonoy,
waarna de abdij er praktisch verlaten en verwaarloosd bij lag. Toen Sonoy
op 7 juni 1573 de geuzen bevel gaf de abdij plat te branden, was er niet veel meer
dan een ruïne van de abdij over. De bouwstenen van de abdij werden afgevoerd omdat men stenen nodig had voor de versterking
van de stad Alkmaar. Alleen de torens stonden nog overeind. Doch in 1596 storte de zuidertoren in en in 1789 de noordertoren.
De restanten van de Abdij werden rond 1800 gesloopt. In 1835 werd er vlak
voor de lokatie waar de oude abdijkerk gestaan had een Protestantse kerk gebouwdm die in 1837 in gebruik kon worden genomen.
Voor de bouw van de kerk had men gebruik gemaakt van de restanten van de oude Buurkerk die even verderop stond. In 1914 werd
het nieuwe Protestantse kerkje tot een meter boven de fundamenten gesloopt zodat men met nieuwe bakstenen een nieuw kerkje op de oude muurresten optrok,
waarbij het kerkje tevens een kerktoren kreeg.
De achtermuur van het Protestantse kerkje bleef echter gespaard; heden een van de weinige aanwijsbare restanten van de naburige oude Buurkerk, waarvan men de stenen gebruikt had.
In 1993 werd het kerkje gerestaureerd en kreeg het een nieuwe aanbouw aan de achterkant. Het Protestantse kerkje is dan ook een
Rijksmonument.
(Gebruikte bronnen:
Cordfunke 1984 Blz.28, 33-36,
Cordfunke 2006 Blz.114-118,
Fijen Blz.84-85, 88-89,
Hof Blz.87, 159-166,
Hof/Visser Blz.16-22,
Zeiler Blz.14-19,
Historiek.net &
Historiek.net,
HistorischEgmond.nl,
ONH.nl,
Reliwiki.nl
en Wikipedia: Adelbertus abdij
& Protestants kerkje).
Een nieuwe Abdij van Egmond
De oude Abdij van Egmond was sinds 1573 een ruïne waarvan de restanten rond 1800 gesloopt werden. In 1933 begon men naast de lokatie
van de oude Abdij een nieuw klooster te bouwen, dat rond 1935 gereed was. Dit nieuwe klooster wordt in 1950 door Paus Pius XII tot Abdij omgedoopt.
Sindsdien spreekt men na ruim 360 jaar weer van een Abdij van Egmond, doch deze nieuwe abdij heeft feitelijk weinig van doen met de oude Abdij van Egmond.
In de nieuwe abdij heeft men een museumpje dat gratis toegankelijk is waarin een maquette te zien is van de oude abdij (zie foto helemaal bovenaan).
Er is tevens een boekhandel en een cafetaria waar men iets kan eten en drinken. In September 2020 heeft de abdij het nabij gelegen Protestantse kerkje en de omliggende grond gekocht,
zodat de abdij nu ook de oude abdijgronden in bezit heeft. Het Protestantse kerkje noemt men nu Buurkerk naar de oude Buurkerk die verderop gelegen was.
Op het informatiebord bij het oude Protestantse kerkje staat dat deze op de lokatie van de oude Buurkerk gebouwd is, doch dat is onjuist.
Het kerkje staat vlak voor de oude Abdijkerk, de oude Buurkerk stond meer naar het noorden. Op de andere informatie borden staat dit wel juist aangegeven.
Beetje verwarrend dat men de nieuwe gebouwen de namen geeft van de oude gebouwen die hier vroeger ooit in de buurt stonden,
men creëert daarmee een vals gevoel van continuïteit.
(Gebruikte bronnen:
Cordfunke 1984 Blz.44,
Cordfunke 2006 Blz.116-118,
Fijen Blz.88-89,
Hof/Visser Blz.24-25,
Zeiler Blz.14-19,
Historiek.net &
Historiek.net,
HistorischEgmond.nl,
ONH.nl,
en Wikipedia: Adelbertus abdij &
Kloosters in Nederland).
Krachtplaats
Woensdag 5 April 2023 bezocht ik de Abdij van Egmond. In de Abdijwinkel heb ik enkele boekjes aangeschaft over de geschiedenis
van de Abdij en ik heb het Abdijmuseumpje bezocht. Vervolgens ben ik in de omgeving gaan wandelen en heb ik foto's gemaakt,
zodoende laat ik de omgeving op me inwerken. Ik voelde me vooral aangetrokken tot het parkje achter de Protestantse kerk,
alwaar volgens de informatie borden de oude abdijkerk gestaan moest hebben.
De wichelroede reageerde niet bij de huidige abdij maar wees direct in de richting van het parkje achter het kleine
protestantse kerkje. De wichelroede gaf het krachtcentrum aan op de plaats achter de eerste stenen abdijkerk en waar
het priesterkoor van de tweede abdijkerk geweest moet zijn. De huidige bebouwing is allemaal vrij recent
en is naast, op enige afstand van de oorspronkelijke abdij en abdijkerk, opnieuw gebouwd. De werkelijke heilige plaats
is heden dus onbebouwd en vrij toegankelijk. Er staat een bankje waarop je rustig kan gaan zitten voor een meditatie.
Indrukwekkend en oeroud krachtcentrum tussen schitterende bomen met een mooi uitzicht aan de rand van Egmond-Binnen.
Ik kan tevens de Heilige Bron van de Adelbertusakker aanbevelen om te bezoeken
en de Kasteelruïne van Egmond aan den Hoef.
