Bronnen en Krachtplaatsen in NL & Be
De Domtoren van Utrecht
Je vind de Domtoren aan het Domplein in Utrecht
(Zie OpenStreetMap.org)
Utrecht wordt al rond het jaar 300 genoemd als Traiecto, rond de negende eeuw komen we ook Vttrecht tegen
en in de elfde eeuw Ulterius Traiectum en een dertiende eeuwse variatie is Utreth.
Het Latijnse Traiectum betekend een 'overgang, veer', gelegen aan de Rijn. De toevoeging van het Germaanse ut(e) staat
voor buitenwaarts gelegen, zo werd Ute Traiectum in de loop der tijd Utrecht.
(Bronnen: Etymologiebank.nl
en Plaatsengids.nl)
Romeins Castellum Traiectum
Op de lokatie waar nu de Domtoren en de Domkerk staan, stond vanaf het jaar 50 van onze jaartelling enige eeuwen een Romeins Castellum.
De contouren van het Castellum zijn zichtbaar gemaakt rond het Domplein.
De Romeinen verlieten ons land en het Castellum Traiectum te Utrecht rond het jaar 270. Zoals gebruikelijk in Romeinse forten stond er
een Romeins Tempeltje in dit Castellum, een klein vierkant stenen gebouwtje met een binnenruimte van 6.80 bij 5.30 meter dat tussen de huidige Domtoren
en de Domkerk gestaan heeft. Na het vertrek van de Romeinen vormde het Castellum het onderwerp van een strijd tussen de Heidense Friezen
en het opkomende Christendom gedurende de zevende en achtste eeuw.
(Bronnen:
Hoekstra/Wynia Blz.36(afb), Blz.54, op Blz.61 noot 72a, Blz.107(afb)
en Blz.109,
BroerendeBruijn.nl - Burcht,
BroerendeBruijn.nl - Tempeltje,
Domtoren.nl,
Oud-Utrecht.nl,
Wikipedia - Domtoren
en Wikipedia - Traiectum)
Eerste Christelijke kerkjes
Koning Dagobert zou rond het
jaar 630 op de plaats van dit Romeinse Tempeltje een houten kerkje hebben laten bouwen gewijd aan
Sint-Thomas.
Dit kerkje werdt rond 650 met de verovering van de burcht door de Heidense Friezen verwoest.
Nadat de burcht op de Friezen herovert was, zou Willibrord
rond het jaar 695 op dezelfde plaats begonnen zijn met de bouw van een stenen kerkje dat hij aan
Sint-Maarten wijde. Ook deze kerk werd verwoest,
ditmaal door Noormannen in het jaar 857. De Utrechtse bisschoppen weken uit naar Deventer,
pas toen bisschop Balderik rond 922 naar Utrecht
terugkeerde, werdt de kerk op dezelfde plaats herbouwd en wederom gewijd aan Sint-Maarten.
Tijdens een brand in 1017 werdt de door Balderik gebouwde kerk echter verwoest.
Bisschop Adelbold liet de kerk zo snel mogelijk
herbouwen, nu in een romaanse stijl. Deze kerk was in 1023 gereed en werd o.a. in aanwezigheid van de
Duitse keizer Hendrik II op 26 juni 1023 ingewijd;
de kerk werd wederom gewijd aan Sint-Maarten.
Een grote stadsbrand in 1253 richte grote schade aan in de stad Utrecht en ook de kerk van Adelbold raakte zwaar beschadigd.
(Bronnen:
v.Deijk Blz.33-35,
v.Hulzen Blz.19-20,
BroerendeBruijn.nl,
Domtoren.nl,
Erfgoed.Utrecht.nl,
Wikipedia - Dom
en Wikipedia - Traiectum)
De Domkerk en Domtoren
Al snel na de verwoestende brand van 1253 wordt de eerste steen van de nieuwe domkerk gelegd in 1254.
De kerk werd op de plaats van de Romaanse kerk herbouwd, ditmaal nog groter en in een Gotische stijl.
Het kerkgedeelte was rond 1350 voltooid. Met de bouw van de Domtoren was men in 1321 begonnen, in 1382 was de toren gereed.
Het is de hoogste kerktoren van Nederland; 106,75 meter hoog! De windvaan op de toren maakt hier totaal 112,32 meter van.
Gedurende latere eeuwen vonden er nog verschillende verbouwingen en uitbreidingen van de kerk plaats, tot er op
1 augustus 1674 een verwoesten storm
over Nederland ging.
Deze storm richte veel schade aan in heel het land waaronder het instorten van het middenschip van de Domkerk.
De delen van de kerk die nog overeind stonden werden in de periode van 1677 tot 1682 van een nieuwe gevel
en ingang voorzien, doch de puinhopen van het ingestorte middenschip bleven nog wel een eeuw liggen.
In 1826 werdt het puin uiteindelijk opgeruimd en zo ontstond het Domplein met aan de ene kant de Domkerk en aan
de andere kant de Domtoren. In de bestrating van het Domplein zijn de contouren van de kerk zoals die voor het
instorten was zichtbaar gemaakt. De lokatie van het oude Romeinse Tempeltje waar we mee begonnen ligt nu voor
iedereen bereikbaar op het Domplein tussen de Domtoren en de kerk.
(Bronnen:
v.Deijk Blz.33-35,
v.Hulzen Blz.20 en 37-41,
Terlingen Blz.43-45 en 54,
BouwDomtoren.nl,
Domtoren.nl,
Erfgoed.Utrecht.nl
en Wikipedia - Dom)
Reformatie
Ook de Domkerk ontkwam niet aan de Reformatie.
De beeldenstorm van 1566 ging nog aan de Domkerk voorbij,
doch in Maart 1580 sloeg ook hier de vlam in de pan. Calvinisten drongen de Domkerk binnen en richten er grote schade aan,
die tot op vandaag nog sporen heeft achtergelaten. Vanaf 1581 werd de Dom door de Reformatie een protestantse kerk.
Een kleine groep beelden ontkwam aan de vernielingen en zijn te zien
in het Centraal Museum te Utrecht.
De Domkerk was gewijd aan Sint-Maarten, bij de overgeleverde beeldjes is Sint-Maarten te paard afgebeeld en snijd met zijn zwaard z'n mantel in tweeën.
Twee andere belangrijke heiligen waarvan beeldjes bewaard zijn gebleven zijn Agnes en Pontianus van Spoleto, die een belangrijke rol
speelden bij de wijding van de Domkerk. Pontianus is afgebeeld als ridder (helemaal rechts op de foto), de Dom bezat ook relieken van Pontianus.
Agnes is te herkennen aan haar lange jurk en is vergezeld door een lam (in het midden van de foto).
De twee andere heiligen links op de foto waren niet zozeer aan de Dom gekoppeld maar waren populaire heiligen, dit waren de apostel Paulus
en helemaal links op de foto Maria Magdalena.
Vanaf 22 juli 1173 vierde men zelfs de wijdingsdag van de Domkerk op de feestdag van
Maria Magdalena. Vanwege stadsbranden in 1131 en 1148 moest de Romaanse Domkerk hersteld worden, waarbij ook het hoofdaltaar verplaatst
was. Hierdoor moest de kerk opnieuw gewijd worden.
De kerk was aan Sint-Maarten gewijd, waarom men
bij de tweede wijding voor de feestdag van Maria Magdalena koos, is niet te achterhalen. Op deze dag vierde men echter de wijdingsdag
van de Romaanse kerk en vanaf 1254/1350 van de Gotische kerk tot aan de Reformatie.
Volgens geen van de door mij geraadpleegde bronnen was de Domkerk in haar verleden ooit gewijd geweest aan Maria Magdalena,
ik kwam uitsluitend Sint Maarten tegen en een mogelijke Sint Thomas in het allereerste begin, hoewel de meesten ook hier aan
Sint Maarten denken.
(Bronnen:
Bogaers Blz.302, 304-308,
Dijkema en Wijnia Blz.237,
Centraalmuseum.nl,
Domkerk.nl zie 22 juli,
Oud-Utrecht.nl
en
Wikipedia)
Krachtplaats
Dinsdag 18 Mei 2021 ben ik naar Utrecht geweest naar het Domplein. De Domtoren stond in de steigers, dus ik heb wat foto's
geplaatst van de Domtoren uit het publiek domein.
Ik loop altijd even rond om de omgeving op me in te laten werken en heb enkele foto's van het Domplein en de Domkerk gemaakt.
Vervolgens ben ik met de wichelroede gaan rondlopen. In de Domkerk liep ik vanaf de linkerzijbeuk rond het priesterkoor weer naar
de rechterzijbeuk, doch kreeg nergens een reactie met de wichelroede. Buiten op het Domplein ook niet, ik ben verschillende malen
over de plaats gelopen waar het oude Romeinse Tempeltje gestaan zou hebben, doch ook daar geen reactie van de wichelroede.
Deze wees wel richting de Domtoren, die op een sterk krachtcentrum bleek te staan. De wichelroede bleef in de richting van de
Domtoren wijzen terwijl ik rond de toren liep.
Dirk van den Dool en Wigholt Vleer situeren het krachtcentrum een iets zuidelijker naast de Domtoren
(Zie v.d.Dool Blz.49-56 en
Vleer Blz.349).
Op Pansophia.nl ziet men
de Dom als het focuspunt van een sterk krachtcentrum.
Donderdag 20 Mei 2021 bezocht ik samen met een goede vriendin de Mariaplaats en ontdekte
we een krachtlijn van de Mariakerk naar de Domtoren, die mogelijk zou kunnen doorlopen
naar de Pieterskerk...
Kerkenkruis van Utrecht
Toen Keizer Koenraad II tijdens een bezoek aan Utrecht
in Juni 1039 plots stierf, werd hij opgebaard in de Dom van Utrecht.
Zijn stoffelijk overschot zou begraven worden in de Dom van Speyer
in Duitsland. Zijn ingewanden werden echter in de Dom van Utrecht begraven.
Zijn zoon en opvolger, Keizer Hendrik III, doneerde veel waardevolle goederen
waarvan mogelijk de bouw van de Pieterskerk (1039), de Janskerk (1042)
en de Paulusabdij (1050) voor een groot deel gefinancierd werden.
In veel bronnen is te lezen als dat het hier om een vooropgezet plan zou gaan om rond de het hart van Keizer Koenraad II
in de Domkerk nieuwe kerken te bouwen in de vorm van een kruis rond de Domkerk. De Pieterskerk zou de top van het kruis worden
en de beidde zijarmen werden gevormd door de Janskerk en de Pauluskerk van de Paulusabdij.
Bisschop Koenraad en
keizer Hendrik IV completeerde
met de realisatie van de Mariakerk in 1080 de bouw van dit kerkenkruis.
Dat de kerken rond de Domkerk aan Petrus, Johannes, Paulus en Maria werden gewijd heeft mogelijk te maken met de
vier Pauselijke basilieken in Rome;
de Sint Pieterbasiliek (324),
de Aartsbasiliek van Sint Jan (324),
de Basikliek van Sint Paulus (324) en de
Basiliek van Sint Maria (432).
Hiermee verwees men naar de Stad Gods op aarde waarvan de paus en de keizer het hoofd waren. Door de vier kerken in een kruisvorm
rond de Domkerk te bouwen zou men het kwaad afweren.
Er zijn echter geen oude teksten teruggevonden waaruit blijkt dat de bouw van deze kerken in de vorm van een kruis een vooropgezet plan was...
(Bronnen:
v.Deijk Blz.9,
v.d.Dool Blz.49-56,
Hulzen Blz.9-11,
Terlingen/Engelbregt Blz.56-60,
Zwijgers Blz.11-13,
CanonvanNederland.nl,
Wikipedia - De 4 basilieken
en Wikipedia - Kerkenkruis).
Update Kerkenkruis
De krachtcentra van de Pieterskerk, Janskerk en Pauluskerk lagen in het koor van de kerk,
bij de Mariakerk tussen de torens en bij de Domkerk bij de Domtoren. Alle kerken staan/stonden
precies evenwijdig aan elkaar.
= wordt aan gewerkt =
Lees verder over de Mariaplaats,
de Janskerk,
de Paulusabdij
en over de Pieterskerk.
